Jak Hiszpanie chronili się przed słońcem w przeszłości? Jak robią to teraz?

13 sierpnia 2021

Pierwsze skojarzenia z Hiszpanią to dla wielu z nas przede wszystkim ciepło, wypoczynek na plaży, muzyka latynoska czy corrida. To jeden z najchętniej odwiedzanych przez Polaków krajów w okresie urlopowym. Część wczasowiczów z pewnością decyduje się na przechadzkę po hiszpańskich miastach i podziwianie architektury (a jest co podziwiać!), jednak gdybyśmy spytali ich: „Jakie najczęściej widywali Państwo osłony okienne podczas pobytu w Hiszpanii?” – zapewne nie wszyscy byliby w stanie odpowiedzieć. Zanim jednak skupimy się na tym, co teraz króluje w hiszpańskich oknach, cofnijmy się nieco w czasie.

Początki „osłon” okiennych

Architekci działający w Hiszpanii w okresie wczesnochrześcijańskim (początek tego okresu w architekturze datuje się na II wiek naszej ery), mieli trudne zadanie. Z jednej strony podążali za ówczesnymi trendami w budownictwie (czerpiąc przykłady np. z pobliskiej Francji), z drugiej mierzyli się z koniecznością ochrony przed palącym słońcem (pamiętajmy, że w Hiszpanii temperatury są  naprawdę wysokie – w tym roku w sierpniu notuje się tam powyżej 40 stopni Celsjusza; z kolei zebrane na przestrzeni wielu lat dane wskazują, że jedynymi „chłodnymi” miesiącami są w tym kraju: styczeń, luty, listopad i grudzień – średnia temperatur w tych miesiącach waha się od 11 do 14 stopni). W pierwszych wiekach naszej ery było nieco chłodniej, ale nie dysponowano wówczas takimi rozwiązaniami do ochrony przed słońcem, jak dzisiaj. Problem rozwiązywano zatem na dwa sposoby:

1. Część Hiszpanii, która była pod wpływem wczesnego chrześcijaństwa, często miała np. zamurowane okna parterowe. Warto też zauważyć. że w architekturze wczesnochrześcijańskiej do ochrony przed słońcem stosowano transenny (które po polsku oznaczają „przeszkody”). Były to wykonane z kamienia lub brązu, perforowane ozdobnymi wzorami płyty. Wykorzystywano je zarówno do „zamykania” okien, ale oddzielały też różne miejsca wewnątrz i na zewnątrz budynków.
2. Druga część Hiszpanii, znajdująca się w tym samym czasie pod wpływem islamu, również wykorzystywała płyty do ochrony przed słońcem. Wykonane były jednak one nieco inaczej. Okna typu celosia (posiadające pokrywy) to płyty z marmuru lub gipsu, bogato zdobione wzorami geometrycznymi, roślinnymi lub plecionkowymi.

Czas witraży

W Hiszpanii kolorowe, bogato zdobione witraże, były niezwykle popularne pomiędzy X a XVI wiekiem. Ozdabiały okna przede wszystkim zamków, katedr i kościołów. Chłodne mury tak dużych obiektów sprawiały, że wewnątrz było stosunkowo chłodno, nawet jeśli przez kolorowe szkła wpadał do środka silny blask słońca.

Większość Hiszpanów w tym okresie musiała jednak radzić sobie inaczej (na zamkach mieszkali przecież tylko nieliczni). Zaczęto wykorzystywać drewniane okiennice, otwierane na zewnątrz. Z czasem stawały się one coraz bardziej estetyczne i kolorowe, a w wielu budynkach są wykorzystywane do dnia dzisiejszego.

Współczesne osłony okienne w Hiszpanii

to często połączenie tradycji z nowoczesnością. Tam, gdzie nie zachowały się drewniane okiennice, zaczęto stosować rolety zewnętrzne, które podnoszone są dopiero wieczorem, gdy temperatura na zewnątrz staje się łatwiejsza do zniesienia.

W nowym budownictwie stosuje się z kolei okna z PCV, które przesuwane są na bok i najczęściej tworzą parę z żaluzjami aluminiowymi. Pozostałe dekoracje wybierane przez Hiszpanów to kwestia gustu i możliwości finansowych (warto pamiętać, że osłony okienne wewnętrzne niemal zawsze idą w parze z ochroną zewnętrzną – czy to drewnianych okiennic czy też nowoczesnych rolet). Popularnością na pewno cieszą się markizy, wspomniane już żaluzje aluminiowe, ale także verticale, plisy czy rolety materiałowe. To właśnie te dekoracje okienne najczęściej znaleźć można w hiszpańskich firmach, zajmujących się produkcją osłon okiennych.

Warto zwrócić również uwagę na obowiązek montowania krat w oknach parterowych (jest to wymóg hiszpańskiego prawa budowlanego). Kraty w oknach nie wyglądają zachęcająco i nie jest wykluczone, że popularność zasłaniania okien estetycznymi okiennicami czy roletami zewnętrznymi (poza oczywistymi względami ochrony przed upałem), wynika również z chęci ukrycia wspomnianych krat. Wewnątrz zaś mogą być one skutecznie „zamaskowane” eleganckimi roletami materiałowymi czy verticalami 🙂